Tıkla Ara?
Nörojenik Dil Bozukluğu
Nörojenik Dil Bozukluğu
Nörojenik dil bozukluğu, beyin veya sinir sisteminde meydana gelen hasar ya da bozukluklar sonucunda bireyin dil becerilerinde yaşadığı sorunlardır. Bu bozukluklar, konuşma, anlama, okuma ve yazma gibi dilin tüm yönlerini etkileyebilir. Nörojenik dil bozuklukları genellikle inme, kafa travması, beyin tümörleri veya nörolojik hastalıklar sonucunda ortaya çıkar.
Nörojenik Dil Bozukluklarının Türleri
1. Afazi:
• Beyindeki dil merkezlerinin hasar görmesi sonucu dil üretimi ve anlamada zorluklarla karakterizedir.
• Türleri:
• Broca Afazisi (Motor Afazi): Akıcı konuşmada zorluk, ancak anlama nispeten korunmuştur.
• Wernicke Afazisi (Duyusal Afazi): Akıcı ancak anlamsız konuşma; anlama becerisi bozulmuştur.
• Global Afazi: Hem konuşma hem de anlama becerilerinde ciddi bozulma.
• Anomik Afazi: Kelime bulmada zorluk, konuşma akıcılığı korunur.
2. Dizartri:
• Beyindeki motor kontrol bozukluğu nedeniyle konuşma kaslarının zayıflığı veya koordinasyon eksikliği.
• Konuşma anlaşılmaz olabilir, ancak dil becerileri sağlamdır.
3. Apraksi (Konuşma Apraksisi):
• Beyin, konuşma için gereken motor hareketlerin sırasını organize etmekte zorluk yaşar.
• Kaslarda güçsüzlük yoktur, ancak konuşmada tutarsız hatalar görülür.
4. Demans Kaynaklı Dil Bozuklukları:
• Alzheimer veya diğer demans türlerinde dil becerilerinin giderek kötüleşmesi.
• Anlamada, kelime bulmada ve mantıklı cümle kurmada güçlük.
5. Pragmatik Bozukluklar:
• Nörolojik sorunlardan kaynaklanan sosyal dil becerilerindeki bozulma.
• Konuşmanın bağlamına uygun dil kullanamama.
Nörojenik Dil Bozukluklarının Nedenleri
1. İnme: Beyne giden kan akışının kesilmesi sonucu oksijen eksikliği, dil merkezlerine zarar verebilir.
2. Kafa Travması: Travmatik beyin hasarı sonucu dil becerileri etkilenebilir.
3. Nörolojik Hastalıklar:
• Parkinson hastalığı
• Multiple skleroz
• ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz)
4. Beyin Tümörleri: Dil merkezlerine baskı yaparak dil becerilerini etkileyebilir.
5. Enfeksiyonlar: Menenjit veya ensefalit gibi beyin enfeksiyonları.
6. Demans: Beynin kademeli olarak hasar görmesi.
Belirtileri
• Konuşma Problemleri:
• Akıcı konuşma zorluğu veya tutarsız konuşma hataları.
• Cümle kurmada zorluk veya eksik ifadeler.
• Anlama Sorunları:
• Karmaşık cümleleri veya konuşmaları anlamada güçlük.
• Kelime Bulma Zorluğu:
• Sık sık doğru kelimeyi hatırlayamama.
• Okuma ve Yazma Problemleri:
• Yazı yazarken veya okurken zorluk.
• Sosyal İletişim Zorlukları:
• Konuşmanın bağlamına uygun ifadeler kullanamama.
Tanı ve Değerlendirme
1. Dil ve Konuşma Terapistinin Değerlendirmesi:
• Kelime bulma, konuşma akıcılığı, anlama, okuma ve yazma becerileri test edilir.
2. Nörolojik Testler:
• Beyindeki hasarın yerini ve ciddiyetini belirlemek için görüntüleme (MRI, BT taraması).
3. Bilişsel Değerlendirme:
• Hafıza, dikkat ve problem çözme becerileri test edilir.
Tedavi ve Müdahale
Tedavi, altta yatan nedene ve bozukluğun türüne bağlı olarak değişir. Genel olarak şu yöntemler kullanılır:
1. Dil ve Konuşma Terapisi:
• Afazi için: Kelime bulma, konuşma üretimi ve anlamayı geliştiren stratejiler.
• Apraksi için: Seslerin doğru sırayla üretilmesini sağlayan yoğun motor konuşma terapileri.
• Dizartri için: Kas kontrolünü geliştiren egzersizler.
2. Teknolojik Yardımlar:
• Alternatif iletişim cihazları veya uygulamaları.
• Bilgisayar destekli dil terapisi programları.
3. Tıbbi ve Cerrahi Tedavi:
• Tümörler veya diğer fiziksel nedenler için cerrahi müdahale.
• Enfeksiyon veya iltihaplanma durumunda ilaç tedavisi.
4. Psikolojik ve Sosyal Destek:
• Psikoterapi ve destek grupları.
• Aile ve yakın çevreye yönelik eğitim.
5. Evde Uygulanabilecek Teknikler:
• Basit kelime oyunları ve bulmacalar.
• Kısa ve net cümlelerle iletişim.
