Gecikmiş dil ve konuşma, çocuğun dil ve konuşma becerilerinin yaşına uygun seviyeye ulaşamaması durumudur. Bu durum, çocuğun kelime dağarcığı, cümle kurma yeteneği, konuşma seslerini doğru kullanımı veya diğer dil becerilerinde beklenenden daha yavaş ilerleme göstermesi şeklinde ortaya çıkabilir.
Gecikmiş Dil ve Konuşmanın Özellikleri
• Dil Gelişiminde Gecikme (Reseptif ve Ekspresif Dil):
• Reseptif dil gecikmesi: Çocuğun konuşulanları anlama becerisi geridedir.
• Ekspresif dil gecikmesi: Çocuğun kendini ifade etmede zorlanmasıdır.
• Konuşma Gelişiminde Gecikme:
• Seslerin çıkarılmasında zorlanma (artikülasyon problemleri).
• Cümle kurmada zorluk.
• Yaşıtlarına göre daha az kelime kullanımı.
Belirtileri
0-12 Ay:
• Bebeğin ses çıkarmada (babıldama) sınırlı olması.
• Çevresindeki seslere ve konuşmaya yeterince tepki vermemesi.
1-2 Yaş:
• İlk kelimelerin ortaya çıkmaması (örneğin, “anne”, “baba”).
• Basit talimatları anlamakta zorlanma.
• Kelime dağarcığının yaşıtlarına göre belirgin şekilde az olması.
2-3 Yaş:
• İki kelimelik basit cümlelerin kurulmasında zorlanma.
• Yaşıtlarıyla iletişim kurmada gerilik.
• Kelimeleri yanlış telaffuz etme veya anlamlı konuşma eksikliği.
4 Yaş ve Üzeri:
• Uzun cümleler kuramama.
• Hikaye anlatma veya olayları sıralama konusunda zorlanma.
• Sosyal iletişim becerilerinde eksiklik (diğer çocuklarla oyun oynarken konuşmada gerilik).
Nedenleri
1. Fizyolojik ve Nörolojik Nedenler:
• İşitme kaybı.
• Nörolojik hastalıklar (örneğin, serebral palsi, otizm spektrum bozukluğu).
• Beyin gelişiminde gecikmeler.
2. Çevresel Faktörler:
• Dil ve konuşma uyarıcılarının yetersizliği.
• Yetersiz sosyal etkileşim veya ihmal.
3. Genetik Faktörler:
• Ailede dil ve konuşma problemleri öyküsü.
4. Biyolojik Faktörler:
• Prematüre doğum.
• Düşük doğum ağırlığı veya doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar.
Değerlendirme
• Dil ve Konuşma Terapisti: Çocuğun reseptif (anlama) ve ekspresif (ifade) dil becerilerini değerlendirir.
• İşitme Testi: İşitme kaybının olup olmadığını belirlemek için yapılır.
• Nörolojik Değerlendirme: Altta yatan nörolojik bir sorun olup olmadığını anlamak için uzman değerlendirmesi gerekebilir.